‘Mất tiền thật vì mua tiền ảo được tạo trong 3 phút’

Thông tin được ông Phạm Gia Khánh, Giám đốc Công nghệ Nippy Labs, chia sẻ tại hội thảo nhận diện nguy cơ lừa đảo tài sản mã hóa tổ chức chiều 8/8. Theo ông, một số hình thức lừa đảo tiền mã hóa hiện nay có thể thực hiện với chi phí gần như bằng không nhưng gây thiệt hại lớn cho nhà đầu tư, đặc biệt là những người mới tham gia thị trường.

“Chỉ cần ba phút và một công cụ miễn phí, kẻ xấu có thể tạo ra một token trên blockchain, sau đó in ra hàng triệu đơn vị. Tiếp đó, chúng dùng các kênh mạng xã hội, quảng cáo, hội nhóm để thu hút người mua. Khi số tiền đổ vào đủ lớn, kẻ lừa đảo rút toàn bộ thanh khoản và biến mất”, ông Khánh nói.

Hình thức này được gọi là “rug pull”, tức lừa đảo rút thanh khoản – một biến thể của hành vi “exit scam” trong lĩnh vực tài chính phi tập trung (DeFi). Nhà đầu tư sau khi mua token không thể thực hiện giao dịch vì toàn bộ giá trị bảo chứng đã bị rút, khiến tài sản gần như mất trắng.

Theo ông Khánh, một số dấu hiệu thường thấy của dự án dạng này là hứa hẹn lãi suất cao, đội ngũ phát triển ẩn danh, không yêu cầu xác thực người dùng (KYC), không có kiểm toán độc lập, phần lớn token tập trung trong ví nội bộ. Các dự án này cũng thường quảng bá rầm rộ nhưng không có sản phẩm cụ thể hay lộ trình phát triển rõ ràng.

Ngoài “rug pull”, còn có một hình thức lừa đảo crypto phổ biến khác là “fake token” – tức giả mạo tên các dự án nổi tiếng nhằm đánh lừa nhà đầu tư. “Sau khi mua, người dùng không thể bán, hoặc bán được với giá rất thấp. Một số token được lập trình để chỉ tăng giá, khiến nhà đầu tư càng thêm kỳ vọng và tiếp tục rót vốn”, ông Khánh cho biết.

Một chiêu trò khác là lừa đảo qua airdrop. Kẻ gian gửi token lạ vào ví người dùng, sau đó dẫn dụ thực hiện giao dịch trên sàn phi tập trung (DEX). Khi thao tác được thực hiện, toàn bộ tài sản trong ví có thể bị chiếm đoạt.

Trong nhiều trường hợp, thủ đoạn lừa đảo không dựa hoàn toàn vào công nghệ mà khai thác tâm lý ham lợi, làm giàu nhanh. Kẻ gian có thể tiếp cận nạn nhân thông qua người quen, mạng xã hội, sau đó xây dựng lòng tin bằng cách trò chuyện thường xuyên, chia sẻ kết quả đầu tư tích cực.

Khi nạn nhân bắt đầu tin tưởng, chúng giới thiệu một dự án đầu tư và khuyến khích nạn nhân bắt đầu bằng khoản tiền nhỏ. Những người tham gia ban đầu thường được trả lãi để tạo niềm tin, sau đó bị dụ đầu tư lớn hơn. Tuy nhiên, khi muốn rút tiền, họ sẽ bị yêu cầu nộp thêm phí hoặc thuế. Sau khi nhận đủ, kẻ gian cắt liên lạc.

Ông Khánh cảnh báo, có 5 dấu hiệu cần lưu ý để nhận diện rủi ro. Một là cam kết lợi nhuận vượt 15% mỗi năm – mức lợi nhuận không thực tế. Hai là thiếu thông tin công khai trên các kênh chính thống. Ba là lời mời đầu tư vào lĩnh vực mà bản thân chưa từng tìm hiểu. Bốn là token được giới thiệu bởi người mới quen, không có thông tin công khai mà chỉ được quảng cáo trong các hội nhóm kín. Năm là dự án có liên quan đến đa cấp hoặc những người nổi tiếng trên mạng xã hội.

Việt Nam đang hoàn thiện hành lang pháp lý để giảm thiểu rủi ro và phát triển lĩnh vực tài sản số. Luật Công nghiệp Công nghệ số được Quốc hội thông qua vào tháng 6 lần đầu công nhận khái niệm tài sản số. Trong tháng 8, Bộ Tài chính sẽ trình Chính phủ dự thảo nghị quyết thí điểm sàn giao dịch tài sản số.

Bà Nguyễn Vân Hiền, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam, nhận định, mặc dù đi sau nhưng Việt Nam có tốc độ hoàn thiện pháp lý về công nghệ blockchain, tài sản mã hóa khá nhanh, theo hướng khuyến khích đổi mới sáng tạo. “Việc công nhận tài sản mã hóa là hợp pháp sẽ tạo cơ sở bảo vệ nhà đầu tư và thúc đẩy doanh nghiệp phát triển trong nước phát triển các mô hình mới một cách chính danh”, bà Hiền nói.

Theo báo cáo từ FBI Internet Crime Complaint Center, chỉ riêng năm 2024 đã có hơn 150.000 đơn khiếu nại liên quan đến crypto, với tổng thiệt hại 9,3 tỷ USD – tăng 66% so với năm trước. Trong đó, lừa đảo đầu tư chiếm 62% với 5,82 tỷ USD. Thống kê từ nền tảng săn lỗi bảo mật Immunefi cho thấy, chỉ trong 4 tháng đầu năm, tội phạm blockchain đã gây thiệt hại toàn cầu lên tới 1,74 tỷ USD.

Trọng Đạt