trí tuệ nhân tạo – trợ lý vạn năng của bác sĩ

“Khung pháp lý đã dần hoàn thiện, chương trình đổi số quốc gia coi y tế là lĩnh vực ưu tiên hàng đầu, nhiều bệnh viện đã sử dụng bệnh án điện tử, ứng dụng AI trong khám chữa bệnh nhằm nâng cao chất lượng và hỗ trợ tốt cho bệnh nhân”, PGS Nguyễn Thị Trang, Giảng viên cao cấp, Đại học Y Hà Nội, nói tại hội thảo Các ứng dụng AI y tế trên thế giới: Thực tiễn triển khai và bài học cho Việt Nam, tối 9/12 tại Hà Nội.

Thực tế, AI đang hỗ trợ bác sĩ chẩn đoán hình ảnh X-quang phổi, tuyến vú với độ chính xác cao. Như tại Bệnh viện Ung bướu TP HCM, ứng dụng VinDr giúp bác sĩ sàng lọc 90% trường hợp X-quang phổi ngực bình thường, nhờ vậy bác sĩ có thời gian tập trung điều trị các ca phức tạp hơn. Chưa kể AI còn giúp bác sĩ sàng lọc bệnh lý, giảm thiểu sai sót.

Nhiều bệnh viện đã ứng dụng Chatbot tự động trả lời bệnh nhân, xây dựng App đặt lịch khám để giảm tải việc xếp hàng chờ khám. Ngành y tế cũng đang mạnh mẽ triển khai chuyển đổi số. Hiện hơn 50% bệnh viện triển khai bệnh án điện tử hoàn toàn như Nhi Trung ương, Chợ Rẫy, 108, Bạch Mai…, cho phép tra cứu nhanh chóng lịch sử điều trị của bệnh nhân.

99% cơ sở khám chữa bệnh kết nối liên thông dữ liệu BHYT, giúp giảm thời gian chờ đợi thanh toán. Nhờ vậy, người dân có thể khám chữa bệnh ở nhiều nơi mà vẫn được tra cứu lịch sử khám bệnh. Hiện nay, 100% bệnh viện hạng I đã triển khai phần mềm quản lý bệnh viện (HIS), để quản lý hoạt động tài chính, bệnh nhân nội ngoại trú chung trên một hệ thống phần mềm.

Bên cạnh đó, loại hình khám chữa bệnh từ xa đang được các bác sĩ tận dụng, nối kết bác sĩ và bệnh nhân khám bệnh và điều trị. Các bệnh viện tuyến Trung ương kết nối các bệnh viện vệ tinh để chuyển giao kỹ thuật và hội chẩn từ xa. Đơn cử, hệ thống Telehealth của Bệnh viện Bạch Mai cho phép hội chẩn ca ung thư hiếm gặp với bệnh viện tuyến tỉnh, hỗ trợ bệnh nhân mà không cần chuyển tuyến.

Song, so với khu vực Đông Nam Á, việc chuyển đổi số y tế của Việt Nam vẫn còn sơ khai, theo bà Trang. Việt Nam đang ứng dụng hồ sơ bệnh án điện tử, trong khi Singapore đã triển khai toàn diện, còn Thái Lan thực hiện khá tốt. Việt Nam cũng mới giai đoạn thí điểm ứng dụng AI trong y tế, còn hai nước trên đang phát triển rộng.

Chuyển đổi số y tế ở Việt Nam vẫn chậm do gặp nhiều rào cản như chi phí đầu tư cao, phần mềm chưa thân thiện, hạ tầng mạng chập chờn. Giá dịch vụ y tế hiện nay chưa bao gồm chi phí công nghệ thông tin, bệnh viện phải tự trích quỹ để đầu tư dẫn đến khó khăn tài chính. Đầu tư chuyển đổi số không sinh lời ngay lập tức như mua máy MRI/CT, mà là lợi ích dài hạn về quản lý nên khó thuyết phục đầu tư. Nhiều bệnh viện tuyến huyện không đủ ngân sách mua license phần mềm diệt virus/bảo mật, dẫn đến nguy cơ bị tấn công mạng và rò rỉ dữ liệu cao.

Trong khi đó, phần mềm không tương thích, như phần mềm LIS (hệ thống thông tin phòng xét nghiệm) cũ không tích hợp được với máy xét nghiệm mới mua. Mỗi bệnh viện dùng một phần mềm khác nhau, chuẩn dữ liệu khác nhau dẫn đến không thể liên thông. Một bệnh nhân tiểu đường điều trị tại tuyến trung ương sau đó chuyển về tuyến tỉnh, bác sĩ tuyến tỉnh không thể truy cập được lịch sử điều trị chi tiết nên phải làm lại nhiều xét nghiệm đắt tiền.

Ngoài ra còn có rào cản từ con người như tâm lý ngại thay đổi, quy trình làm việc cũ kỹ, thiếu niềm tin vào công nghệ, lo ngại mất việc làm. Y tá lo lắng AI sẽ thay thế công việc, từ chối sử dụng hệ thống kê đơn điện tử mới vì “tốn thời gian hơn viết tay”.

“Một bác sĩ lớn tuổi thà viết tay 30 y lệnh rồi chuyển cho điều dưỡng nhập liệu, còn hơn là tự nhập trực tiếp lên hệ thống bệnh án điện tử do giao diện phức tạp và thiếu tối ưu”, PGS Trang nói.

Tại hội thảo, các chuyên gia cho rằng để chuyển đổi số thành công, ngành y tế cần ứng dụng mô hình “kiềng ba chân”. Trong đó, Nhà nước kiến tạo chính sách, viện/trường nghiên cứu và đào tạo, còn doanh nghiệp cung cấp công nghệ và nguồn lực.

Lê Nga